12.6.09

Ομάδα : 1+1 =3

Οι τελευταίες μας αναρτήσεις εστίασαν κυρίως σε θέματα κοινωνικού προβληματισμού και γεγονότων. Είναι όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, που μας εμπεριέχουν και εμπεριέχουμε, που το Ψυχο- δρόμιο δεν θα μπορούσε να μην τα εμπεριέξει, και τα έβαλε στον δρόμο του.
Παρατηρώντας τα σχόλια των παραπάνω αναρτήσεων ποσοτικά, διαπιστώνω ότι είναι λίγα, έως ελάχιστα. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, τι γίνεται όταν έχω να κάνω με κοινωνικές αγωνίες?
Φοβάμαι να εκφραστώ? Αδιαφορώ? Λέω πως εγώ δεν γνωρίζω ή δεν έχω τίποτα να πω? Τις αφήνω για τους άλλους? Ή ασχολούμαι μόνο με τις δικές μου, προσωπικές αγωνίες? Μήπως δεν έχω μάθει ή έχω ξεχάσει την ικανότητά μου να ανταλλάσω, να μοιράζομαι, να συγκρούομαι, να ενδιαφέρομαι, να πεισμώνω, να ακούω, να συμπράττω, να συν-αγωνίζομαι και να συν – χαίρομαι? Κι όλα αυτά τα συν- επειδή αναφέρομαι στο τι κάνω με τις κοινωνικές αγωνίες. Δηλαδή, εκεί που χρειάζεται να πράξω ομαδικά, κι όχι μόνος μου.
Θυμάμαι το νηπιαγωγείο.
‘Συλλογικός μονόλογος’ , λέμε εμείς οι ψυχολόγοι, κατά τον οποίο το νήπιο συνομιλεί με άλλους, αλλά δεν καταβάλλει και ιδιαίτερη προσπάθεια για να γίνει κατανοητό. Είμαστε όλοι μαζί κι ο καθένας μιλάει μόνος του, δηλαδή. Και θυμάμαι τις τόσες και τόσες κοινές εκδηλώσεις και θεατρικές παραστάσεις, όπου ξαφνικά, λες και μ ‘ ένα μαγικό όλα τα νήπια μαζεύονται και αρχίζει το έργο. Ο Ρώσος ψυχολόγος Vygotsky, μου εξηγεί αυτήν την περίεργη στάση των νηπίων, λέγοντας ότι ‘του ατομικού λόγου προηγείται ο κοινωνικός λόγος που βοηθάει το παιδί να επικοινωνεί αλλά και να αποκτά αυτοέλεγχο στην συμπεριφορά του’. Δύο φυσιολογικές δεξιότητες του νηπίου στα πλαίσια της ανάπτυξής του: ο εγωκεντρικός και ο κοινωνικοποιημένος λόγος, κατά τον Piaget.
Σήμερα, ως ενήλικες πλέον, αισθάνομαι ότι έχει ενισχυθεί ο πρώτος λόγος ή μάλλον έχουμε καθηλωθεί σε αυτόν και έχουμε παραμερίσει ή απωθήσει τον δεύτερο λόγο. Δεν ψάχνω τα αίτια. Λίγο πολύ τα γνωρίζουμε όλοι, άλλωστε όσο ασχολούμαι με το γιατί χάνω το πώς. Και σήμερα, που οι περισσότεροι ασχολούνται με τις αιτίες νιώθω ότι ισχύει επακριβώς αυτό που είχε πει ο Σάντο Ράντο, μαθητής του Φρόυντ, στις αρχές της δεκαετίας του ’30 ότι ‘στην ψυχανάλυση το γιατί κατάπιε το πώς’. Στα κοινωνικά προβλήματα, λοιπόν, το γιατί κατάπιε το πώς, λέω εγώ.
Και παραδειγματίζομαι από τα νήπια, όπου λειτουργούν σε ομάδα για ένα κοινό σκοπό, για κάτι που τα αφορά. Παραμερίζοντας τους μονολόγους τους, μπαίνουν στην ομάδα και συνεργάζονται, συμπράττουν, συν- χαίρονται. Έτσι παράγουν ένα ομαδικό αποτέλεσμα, το οποίο δεν είναι το άθροισμα των μονολόγων τους, αλλά ένα νέο στοιχείο. Γι ‘αυτό αυτήν την ανάρτηση την ονόμασα 1+1=3.