αναζητώντας την ευθύνη της επιλογής..

Αφορμή για τη σημερινή ανάρτηση στάθηκαν τα δικά σας σχόλια. Άλλωστε, αυτός είναι κι ένας από τους στόχους των ιστολογίων, η αλληλεπίδραση. «Πιάνομαι», λοιπόν, από δικές σας κουβέντες κι αφήνω το διάλογο να μας πάει πιο πέρα.
Οι φωνές, γράφετε, μοιάζουν με δίχτυα στα οποία μπλέκουμε ή σχοινιά που μας τραβάνε.. προτείνετε να ακούμε τη φωνή μας και να επιλέγουμε..
Συμπληρώνετε ότι πρέπει κανείς να χαράζει τη δική του πορεία, να μην αφήνει το κύμα να τον πάει όπου θέλει. Και μου θυμίζετε με αυτό, μια κινέζικη παροιμία που λέει ότι ο μόνος τρόπος για να ξέρεις αν το ταξίδι του πλοίου σου θα έχει ή όχι ούριο άνεμο, είναι να ξέρεις πού θες να το πας..
Μιλάτε για επιλογή, για την απαραίτητη εσωτερική μοναξιά, για ανάληψη ευθύνης.
Ας δούμε, λοιπόν, τι γίνεται όταν ακούμε μόνο τη φωνή του πρέπει μέσα μας. Στην περίπτωση αυτή, φαίνεται να αφήνουμε την επιλογή, την εξουσία στους άλλους –στη φωνή των άλλων που έχουμε εσωτερικεύσει. Ο ένας δρόμος, σε αυτή την περίπτωση, είναι να ενδώσουμε σε αυτό που «πρέπει». Αποδίδουμε την ευθύνη σε εξωτερικούς παράγοντες, μιας δεν ακούμε το θέλω μας, με αποτέλεσμα αργά ή γρήγορα να έρθει η δυσφορία ή η απογοήτευση. Νιώθουμε στάσιμοι, παγιδευμένοι, έχουμε ένα αίσθημα αβοήθητου. Ο άλλος δρόμος, όταν είναι έντονη η φωνή του πρέπει μέσα μας, είναι να επαναστατήσουμε, να την αγνοήσουμε.. Μια αντίδραση, συνήθως, σπασμωδική, με μια διάθεση απόρριψης, όπως λέτε κι εσείς, προσπαθώντας να καταργήσουμε όλα τα πρέπει και να κρατήσουμε όλα τα θέλω. Πράγμα που είναι πολύ πιθανό να μας οδηγήσει στις ενοχές, τον επόμενο «εχθρό», όπως διάβασα σε κάποιο σχόλιο.. Γιατί προκύπτουν οι ενοχές, όμως; Ίσως ακριβώς επειδή αυτή η απόρριψη λειτουργεί ως αντίθεση στη θέση, δεν είναι μια επιλογή που έχει προκύψει από τη σύνθεση..
Κι ερχόμαστε στη σύνθεση. Στην επιλογή, μια διεργασία σίγουρα πιο δύσκολη από την υποταγή στο πρέπει ή από την επανάσταση, μια προσπάθεια όπως λέει κάποιος από εσάς να δημιουργήσουμε ο καθένας τα δικά του δεδομένα, που θέλει κότσια και κόπο... Όταν ακούμε όλες τις φωνές μας κι επιλέγουμε τι θα κάνουμε, αναλαμβάνουμε την ευθύνη οι ίδιοι, ξέρουμε ότι μπορούμε να επηρεάσουμε τις εξελίξεις, το πλαίσιο στο οποίο ζούμε, τη ζωή μας την ίδια. Αποφασίζει κανείς, ταιριάζοντας (αντιγράφω πάλι από εσάς) τις καινούριες φωνές με τις παλιές, ώστε να δει με ποιούς τρόπους θα συνδέσει τις φωνές του.. Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει –αλλά και προσφέρει- μια εσωτερική και προσωπική ελευθερία. Δεν οδηγεί στη δυσφορία ακριβώς για αυτό το λόγο, γιατί αποτελεί συνειδητοποιημένη επιλογή: έχουμε πάρει μια απόφαση γνωρίζοντας το τίμημα, το κόστος. Κι όταν έρθει η ώρα να αναλάβουμε την ευθύνη και τις συνέπειες, είμαστε έτοιμοι.

Καταλήγω, άρα, στα λόγια της Ελευθερίας στην προηγούμενη ανάρτηση, ότι όντως είμαι αυτόνομος σημαίνει είμαι ελεύθερος να επιλέγω, αναλαμβάνοντας την ευθύνη και τις συνέπειες των πράξεών μου.

Αυτονόμηση (αυτονομία), Διαφοροποίηση (διαφορά).

Η πορεία μας στο ξεκαθάρισμα των φωνών, που είναι μια συνεχής πορεία, βάζει σιγά σιγά και τα λιθαράκια της αυτονόμησής μας. Στόχος κάθε ενήλικα είναι το αίσθημα της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας. Φτιάχνοντας τον δικό μας εαυτό, έναν διαφοροποιημένο εαυτό (από τις φωνές των σημαντικών άλλων), προχωράμε στην αυτονόμησή του. Για να γίνει αυτό χρειάζεται να απορρίψουμε, να πετάξουμε, να αναδιαπραγματευτούμε, να ωριμάσουμε ψυχικά. Να χτίσουμε τα δικά μας θέλω, να αμφισβητήσουμε πολλά πρέπει, να φτιάξουμε το δικό μας σύστημα αξιών. Τότε έρχεται η διαφοροποίηση από τις εσωτερικευμένες φωνές και γεννιέται ο διαφοροποιημένος εαυτός. Ο νέος εαυτός δεν είναι μια πάγια κατάσταση, αντίθετα αποτελεί μια συνεχή διαδικασία, αφού στη ζωή μας εναλλάσσονται συνεχώς οι ρόλοι, οι καταστάσεις που βιώνουμε και οι συνθήκες μέσα στις οποίες κινούμαστε. Η διαφοροποίηση φέρνει την αυτονόμηση.
Είμαι αυτόνομος δεν σημαίνει, ζω στο δικό μου σπίτι, δεν σημαίνει συζώ με κάποιον, δεν σημαίνει έχω οικονομική ανεξαρτησία κι άλλα πολλά, που πολλές φορές έχοντας τα κατακτήσει θεωρούμε ότι είμαστε επιτέλους αυτόνομοι.
Σημαίνει την διαφοροποίησή μου από την οικογένεια καταγωγής μου, άρα μπορεί να μένω ακόμα με τους δικούς μου, αλλά να είμαι αυτόνομος. Σημαίνει ότι έχω ένα σχέδιο ζωής, το οποίο το έχω φτιάξει μόνος μου, δεν μου το ‘φόρεσαν’, το οποίο ακολουθώ και στηρίζω γιατί απλά μου δίνει νόημα και ικανοποιεί τις προσωπικές μου ανάγκες. Σημαίνει ότι είμαι συνεχώς σε μια διαδικασία παρατήρησης του εαυτού, με αποτέλεσμα να περιορίζω ό,τι μου είναι δυσλειτουργικό και να επαναδιαπραγματεύομαι στάσεις και συμπεριφορές. Σημαίνει είμαι ελεύθερος να επιλέγω, χρησιμοποιώντας στην θέση του ‘πρέπει’ το ‘θέλω’, αναλαμβάνοντας την ευθύνη και τις συνέπειες των πράξεών μου.

Εσωτερικευμένες φωνές σημαντικών Άλλων.

Μεγαλώνουμε, αναπτυσσόμαστε μέσα σε μια οικογένεια. Mαθαίνουμε εκεί, τρόπους να επικοινωνήσουμε, να εκφραστούμε, να διαχειριστούμε καταστάσεις. Ακούμε… τον μπαμπά, την μαμά, μεγαλύτερα αδέρφια (κλπ), ακούμε τις δικές τους φωνές να επιλέγουν, να συμβουλεύουν, να διεκδικούν, να συγκρούονται, να αγαπιούνται, να διασκεδάζουν, να λυπούνται, γενικά να πορεύονται στη ζωή τους. Ακούμε, διάφορα από τα παρακάτω …
«οι άντρες δεν κλαίνε, πρέπει να έχεις τα πράγματά σου τακτοποιημένα, το κάνει για το καλό σου, δεν μ’ αγαπάει, πρόσεξε τι θα πει ο κόσμος, να μη σε νοιάζει εσένα τι κάνει ο άλλος, τον εαυτό σου να κοιτάς, πρέπει να σπουδάσεις, πρόσεχε μην πέσεις, είσαι τεμπέλης, μια ζωή θυσιάζομαι για σένα, αν δεν κάνεις λεφτά είσαι άχρηστος, τι τα θέλεις τα ταξίδια, να μου τα λες όλα, κανένας άλλος δεν θα σε άντεχε, εγώ έναν άντρα παντρεύτηκα» κι άλλα πολλά και διαφορετικά…
Ενηλικιωνόμαστε και προσπαθούμε να αυτονομηθούμε, να φτιάξουμε την δική μας ξεχωριστή ζωή. Ανοίγουμε νέους δικούς μας δρόμους, κάνουμε επιλογές, προσπαθούμε.
Πολλές φορές όταν θέλουμε να κάνουμε μια επιλογή, μας αναστατώνουν πολλές φωνές, φωνές που τις έχουμε εσωτερικεύσει. Έρχεται η σύγχυση. Μια καλή ερώτηση που μπορούμε να κάνουμε είναι: που το άκουσα αυτό, από ποιον, είναι κάποιου άλλου, ή δικό μου?
Πχ: - τα Χριστούγεννα, όλη η οικογένεια πρέπει να είμαι μαζεμένη (φωνή κάποιου σημαντικού άλλου), - θέλω να πάω φέτος τα Χριστούγεννα στο εξωτερικό (φωνή δικιά μου)…αλλά δεν μπορώ γιατί ….( έρχονται και άλλες φωνές)…
Συγκρούονται οι φωνές και μας αναστατώνουν. Ερώτηση: ποιος το έχει πει αυτό το πρέπει?, είναι λειτουργικό στο τώρα μου?, ποια η δικιά μου επιθυμία?
Άρα, ψάχνω μέχρι να βρω την δική μου φωνή- επιθυμία για να χαράξω την δική μου πορεία ζωής, αυτόνομος και διαφορετικός.

εγώ και οι υπο-εαυτοί μου..

Σε περασμένη ανάρτηση η Ελευθερία αναφέρθηκε στους υπο-εαυτούς.
Ας ανατρέξουμε στο διάλογο που μας μετέφερε κι ας φανταστούμε ότι περιέγραψε μια εικόνα.
Ένας άνθρωπος όρθιος, στη μέση ενός δωματίου, και οι υπο-εαυτοί του γύρω γύρω να του μιλούν όλοι μαζί, να τον τραβάνε από δω κι από κει.
Σίγουρα ένα από τα συναισθήματα αυτού του ανθρώπου εκείνη την ώρα θα μπορούσε να είναι η σύγχυση. Ο άνθρωπος της ιστορίας μας ίσως νιώθει αβοήθητος, ακινητοποιημένος, στην περίπτωση που οι υπο-εαυτοί λειτουργούν ως αντίρροπες δυνάμεις - δεν τον πάνε κάπου.
Έστω τώρα ότι ο άνθρωπός μας αποστασιοποιείται από αυτή τη σύγχυση, βάζει τους υπο-εαυτούς σε μία σειρά, να μιλάνε ένας ένας, τους ρωτάει τι θέλουν και τι δε θέλουν, τους βάζει σε διάλογο, τον οποίο και καταγράφει.
Όταν αυτή η διεργασία είναι επιτυχημένη ή όταν υπάρχει παράλληλα η κατάλληλη εμψύχωση, το τοπίο φαίνεται να ξεκαθαρίζει και κάποια στιγμή γίνεται σαφές ότι μπορούμε να κρατήσουμε κάτι από κάθε υπο-εαυτό.
Είναι πολύ πιθανό, ωστόσο, στη διάρκεια αυτής της διεργασίας και της στροφής στον εαυτό – με την έννοια της ενδοσκόπησης, της εξοικείωσης με τον εαυτό μας – να έρθουμε σε επαφή με κάποιο κομμάτι μας, με κάποιον υπο-εαυτό μας, που μας στεναχωρεί, μας αγχώνει και πιστεύουμε ότι δεν τον θέλουμε, δε μας αρέσει.
Συχνά, άλλωστε, επισκεπτόμαστε τον ειδικό κι έχουμε έτοιμο το αίτημά μας: «θέλω να μην είμαι έτσι, θέλω να αλλάξω αυτό, δε μου αρέσει».
Όταν ανακαλύπτουμε ή ερχόμαστε σε πιο κοντινή επαφή με κάποιον υπο-εαυτό μας που δεν μας αρέσει, είναι σύνηθες να ενεργοποιούνται μηχανισμοί προκειμένου να αμυνθούμε – είτε απωθούμε την πληροφορία είτε μένουμε στις ενοχές μας είτε προβάλλουμε τον εγωισμό μας και υπερασπιζόμαστε στους άλλους αυτό το κομμάτι μας.
Είναι σημαντικό να έρθω σε πλήρη επαφή και με τους υπο-εαυτούς μου που με αγχώνουν, με τρομάζουν. Και να καταλάβω ότι όλοι οι υπο-εαυτοί είναι χρήσιμοι, γιατί είμαι εγώ. Εγώ δεν είμαι μόνο ο κάθε υπο-εαυτός μου που αναδύεται και συνδιαλέγεται τη δεδομένη στιγμή. Δεν είμαι μόνο ο σκληρός υπο-εαυτός, ο συντροφικός, ο αδιάφορος, ο συγκαταβατικός κοκ..
Είμαι η αλληλεπίδραση των υπο-εαυτών μου. Αφού δεχτώ ότι και αυτή η πλευρά μου υπάρχει και είναι δική μου, μπορώ πλέον να σκεφτώ γιατί επιλέγω (ή αφήνω) να αναδυθεί ο κάθε υπο-εαυτός μου τη δεδομένη στιγμή, τι θέλει να μου πει, τι κρατάω από αυτόν και τι μπορώ ή θέλω να αλλάξω.
Και κάπως έτσι, ο μαέστρος συνεχίζει να συντονίζει την ορχήστρα, με σκοπό μια μελωδικότερη – πρώτα πρώτα στα δικά του αυτιά – μουσική.

Ένα βήμα μπρος, δύο πίσω...( ή συνεχίζοντας την αλλαγή...)

Η παρατήρηση του εαυτού με στόχο την ανέλιξή του (ήτοι ψυχοθεραπεία) είναι διαδικασία χρονοβόρα, με κόπο, όπου ανεβαίνοντας την 'σκάλα' πηγαίνεις ένα βήμα μπροστά και δύο βήματα πίσω. Έτσι κι εγώ εδώ στο 'ψυχοδρόμιο', συνηθισμένη από δρόμους με προορισμό, με ανηφόρες και κατηφόρες, αισθάνθηκα την ανάγκη να πάω πίσω δύο αναρτήσεις. Για να εμπλουτίσω όσα ανταλλάξαμε για την 'αλλαγή', με νέα ερεθίσματα με στόχο την αποδοτικότερη κατανόηση και ενασχόληση με το συγκεκριμένο θέμα. Θα αναφέρω παρακάτω λόγια του Irvin Yalom και του Νίτσε, που αντανακλούν με ακρίβεια όσα θέλησε να μεταδώσει το 'ψυχοδρόμιο' στην αναφορά του για την 'αλλαγή'.
Λέει λοιπόν ο Γιάλομ : Καμιά θετική αλλαγή δεν μπορεί να επέλθει στη ζωή μας, όσο παραμένουμε προσκολλημένοι στη σκέψη ότι ο λόγος που δεν ζούμε καλά βρίσκεται έξω από εμάς τους ίδιους. Όσο τοποθετούμε την ευθύνη ολοκληρωτικά στους άλλους που μας συμπεριφέρονται άδικα, τότε η κατάσταση της ζωής μας θα παραμένει σε αδιέξοδο.

Ο Νίτσε του άρεσε να αναφέρει συχνά την φράση amor fati, που σημαίνει αγάπα το πεπρωμένο σου, εννοούσε δηλαδή να δημιουργήσεις το πεπρωμένο που μπορείς να αγαπήσεις.

Συμφωνούμε, λοιπόν, πως η ευθύνη για την ζωή του καθενός μας βρίσκεται στα χέρια μας. Μπορούμε να δημιουργήσουμε τον εαυτό που θέλουμε, και κατ ' επέκταση το πεπρωμένο μας. Αρκεί να αναλάβουμε την ευθύνη, να δεσμευτούμε, να παρατηρούμε, να είμαστε ενήμεροι για όσα αισθανόμαστε. Αυτή είναι και η στροφή προς τον εαυτό, που αναφέρουμε, όπου τότε θα έχουμε σαν σημείο αναφοράς τον εαυτό μας και όχι τους άλλους.

Η εσωτερική μας ορχήστρα..ή οι φωνές μέσα μας.

Να ενημερωθούμε για τον εαυτό μας, λοιπόν. Ποιος είναι αυτός ο εαυτός? Είναι μόνος του, είναι ένας, είναι πολλοί, κι αν ναι, ποιοι είναι και τι θέλουν?
Παρατηρώντας και ακούγοντας τον εαυτό μας βλέπουμε ότι συνυπάρχουν «πολλοί εαυτοί». Θέλουμε, για παράδειγμα, να πάρουμε μια απόφαση ή να κάνουμε ή να μην κάνουμε κάτι και τότε αρχίζει ο εσωτερικός διάλογος:
− Θέλω, απόψε, να βγω για να διασκεδάσω.
− Καλέ, που θα πας? Έχεις πολύ διάβασμα..σε λίγο αρχίζει η εξεταστική.
− Καλά, αν μάθει η μάνα σου ότι είσαι όλη μέρα έξω και δε διαβάζεις..θα στεναχωρηθεί η καημένη.
− Κι αυτός ο καημένος ο φίλος σου τι φταίει που είσαι όλη μέρα μέσα και δεν συναντιέστε καθόλου?
− Θέλω να βγω να ξεσκάσω, μπούχτισα, δεν μπορώ άλλο.
− Που θα πάς, καλέ? Αφού έχεις βάλει στόχο να κερδίσεις την υποτροφία, έτσι όπως πας δεν θα τα καταφέρεις.
− Κι αύριο από το ξενύχτι δεν θα μπορείς να διαβάσεις καθόλου, θα κοιμάσαι όλη μέρα.
− Ουφ, δεν μπορώ..τελικά τι να κάνω? Να βγώ ή όχι?
Και τότε αρχίζει το μπέρδεμα, η αγωνία, το άγχος, η απογοήτευση…..
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι έχουμε έναν κεντρικό εαυτό, που πρέπει να αποφασίσει για το τι απόφαση θα πάρει και πολλούς υπο- εαυτούς, που ο καθένας έχει την δική του φωνή. Είναι οι φωνές της λογικής, της επιθυμίας, της κριτικής, του ‘πρέπει’, του φιλικού, του φιλόδοξου, του εργατικού, του συντρόφου, του παιδιού κλπ.
Συνηθίζω να λέω ότι ο κεντρικός εαυτός είναι ο μαέστρος και οι υπο-εαυτοί είναι τα όργανα της ορχήστρας, οι φωνές. Ο μαέστρος αποφασίζει πως θα ερμηνευθεί το κομμάτι από τα όργανα. Για να το κάνει αυτό χρειάζεται να μελετήσει το κάθε όργανο χωριστά, να το γνωρίσει και να το ακούσει. Στη συνέχεια θα ανέβει στο πόντιουμ, όπου θα διευθύνει τις φωνές σύμφωνα με την ενορχήστρωση, που έχει αποφασίσει. Κάπως έτσι λειτουργεί και ο κεντρικός εαυτός με τους υπο-εαυτούς.
Προτείνω, κάθε φορά που ακούμε τόσες φωνές μέσα μας και είμαστε μπερδεμένοι να αφιερώνουμε χρόνο να τις καταγράφουμε σε ένα χαρτί. Είναι πολύ βοηθητικό να δούμε καταγεγραμμένους τους υπο –εαυτούς μας, να τους αναγνωρίσουμε και να αποφασίσουμε ποιος θα παίξει σόλο.

ας "ενημερωθούμε"..

Όντως, η αλλαγή είναι ωραία υπόθεση. Και δύσκολη και χρονοβόρα, ενίοτε.

Τι προηγείται της αλλαγής, όμως; Τι είναι αυτό που μας δίνει το κίνητρο και τη δύναμη για να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε;

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι συνήθως αλλάζουμε με αφορμή τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Όταν η επικοινωνία δεν είναι επιφανειακή, βλέπουμε τις συμπεριφορές μας μέσα από τον άλλον και καταλαβαίνουμε πόσο είναι ή δεν είναι λειτουργικές.

Το πρώτο βήμα, σε κάθε περίπτωση, πριν την αλλαγή είναι να καταλάβουμε πώς συμπεριφερόμαστε, πώς αντιδράμε στα ερεθίσματα. Και γιατί. Ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας και τις σχέσεις μας με τους άλλους, ο τρόπος που απαντάμε σε οποιοδήποτε ερέθισμα έχουν εγκατασταθεί μέσα μας στο πέρασμα του χρόνου χωρίς απαραίτητα να το έχουμε καταλάβει. Το ζητούμενο, επομένως, είναι να καταφέρουμε να "βγούμε" λίγο από τον εαυτό μας, εισχωρώντας ταυτόχρονα στα άδυτά του. Αντιφατικό,ε; Γι' αυτό ίσως και δύσκολο.

Ας σκεφτούμε όμως για λίγο.. πόσο "ενήμεροι" είμαστε για τις συμπεριφορές μας; Τι κρύβει για παράδειγμα ο θυμός μου όταν εκρύγνυμαι με αφορμή μια διαφωνία μου με τον οποιονδήποτε σημαντικό μου Άλλο; Πόσο επιλέγω να εκτονωθώ και να διαφυλάξω τον εγωισμό μου και πόσο προσπαθώ να δω τι υπάρχει πίσω από τις όποιες αντιδράσεις μου; Ξέρω γιατί φωνάζω; Ακούω αυτό που νιώθω, το συναίσθημά μου; Καταλαβαίνω τα σημάδια που μου στέλνει το σώμα μου;

Όταν εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε ψηλαφίσει πιο βαθιά, ώστε να δούμε τι κρύβεται κάτω από την όποια συμπεριφορά μας, πώς να απαιτήσουμε μετά από τους άλλους να δείξουν κατανόηση σε οποιοδήποτε αίτημά μας;

Και πολύ περισσότερο, όταν δεν έχουμε την "ενημερότητα" των συναισθημάτων και των αναγκών μας, πώς θα καταλάβουμε ότι χρειάζεται να αλλάξουμε κάτι μέσα μας για να γίνουμε πιο λειτουργικοί στις διαπροσωπικές μας σχέσεις;

Στροφή στον εαυτό, λοιπόν.. Είναι μια καλή αρχή..

Αλλαγή...

''Αλλάζει ο άνθρωπος? Αλλάζουν οι συνήθειές του και ο τρόπος διαχείρισης των καταστάσεων της ζωής του?Μπορώ να αλλάξω τον άλλον? Θέλω να αλλάξω τον φίλο μου, όσους έχω δίπλα μου...''
Η αλλαγή είναι ωραία υπόθεση, η αλλαγή μας προχωράει, η αλλαγή κάνει καλύτερη την ζωή μας. Ποια αλλαγή όμως? Η δικιά μου ή του άλλου?
Αλήθεια πόσο μπορούμε να ματαιοποινούμε όταν προσδοκούμε να αλλάξουμε τον άλλον! Δεν είναι μόνο η δυσκολία που εμπεριέχει αλλά και το παράλογο της πρότασης...να αλλάξω τον άλλο...
Η μόνη αλλαγή που είναι στα χέρια μας είναι η αλλαγή του εαυτού μας, είναι οι αλλαγές οι δικές μας. Άλλωστε είναι πολύ πιο εύκολο και πιο αποτελεσματικό. Τον εαυτό μου τον γνωρίζω, τον αισθάνομαι και ξέρω τι με βοηθάει και με πάει μπροστά και τι όχι. Άρα, μου πέφτει μόνο η αλλαγή όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά στην ζωή μου. Όταν έχω πάρει έναν δρόμο και δεν μου βγαίνει σε καλό μόνο εγώ μπορώ να αλλάξω την κατεύθυνση και τον προορισμό μου δοκιμάζοντας πολλούς δρόμους και μονοπάτια μέχρι να βρω αυτό που με βοηθάει και με παέι μπροστά. Μόνο εγώ..
Η αλλαγή του δρόμου με μαθάινει, μου δίνει νέες εικόνες, νέα τοπία, νέες καταστάσεις με στόχο μια ωφέλιμη και λειτουργική διαδρομή. Άλλωστε, όταν οδηγώ και βλέπω αδιέξοδο μπροστά μου δεν αλλάζω δρόμο? Ας αλλάξω λοιπόν και δρόμο στην ζωή μου, όταν βρίσκομαι σε αδιέξοδο.
Η αλλαγή είναι εφικτή αν ακουμπήσω στον εαυτό μου, αν ασχοληθώ μαζί του, αν τον αποδεχτώ και πάψω να ασχολούμαι με το πότε θα αλλάξει ο άλλος. Ο άλλος μπορεί να μην αλλάξει ποτέ εγώ όμως μπορώ να αλλάξω.

Μαθαίνουμε...ν' ακούμε;

Στην σημερινή εποχή οι διαπροσωπικές σχέσεις περνούν κρίση. Βρισκόμαστε συνεχώς σε εμπόλεμη κατάσταση, προκειμένου να διεκδικήσουμε τις επιθυμίες και τα θέλω μας. Το πεδίο «πολέμου» εξελίσσεται μέσα στο σπίτι, στην σχέση, στην παρέα με τους φίλους, στον επαγγελματικό μας χώρο.
Διεκδικούμε καταστάσεις και στάσεις για τον εαυτό μας, ζητάμε από τους άλλους, και δεν παίρνουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε ή έχουμε ανάγκη.
Υπάρχει ένα μεγάλο παράπονο και απογοήτευση στον καθένα μας, όταν λέμε ένα ευχάριστο γεγονός που μας έτυχε στον φίλο μας και αυτός ούτε καν το ακούει. Μπορεί να έχουμε κάποιο σημαντικό πρόβλημα και να θέλουμε απλά κάποιος να μας ακούσει και να μας συμβουλεύσει. Ή να μην μας συμβουλεύσει και να υπάρξει σιωπή! (πολλές φορές η σιωπή είναι η καλύτερη απάντηση).
Όλοι υποστηρίζουμε ότι ακούμε τους φίλους μας και τους αγκαλιάζουμε σε όλες τις στιγμές. Διαβεβαιώνουμε ότι πάντα είμαστε δίπλα σε όποιον μας χρειαστεί και πάντα βοηθάμε. Είμαστε χαρούμενοι με την χαρά των άλλων και λυπημένοι με τον πόνο τους. Ξέρουμε, όμως, αν ο άλλος νιώθει ικανοποιημένος και πλήρης από την προσέγγισή μας; Ακούμε πραγματικά; Ή ακούμε μέσα από τα δικά μας αυτιά; Γιατί άραγε όλοι προσπαθούμε να βρούμε λύσεις ή συμβουλές αμέσως; Γιατί μιλάμε όλοι τόσο πολύ παντού; Γιατί ακούμε ότι θέλουμε τελικά;Γιατί εκλείπει η σιωπή από έναν διάλογο;
Μήπως τελικά κανείς δεν ακούει πραγματικά και αυθεντικά τον άλλον; Μήπως όλοι κλεινόμαστε συνέχεια στον εαυτό μας;Μήπως τελικά ο άνθρωπος έχει αναπτύξει περισσότερο κάποιες αισθήσεις και κάποιες άλλες τις έχει περιορίσει;
Όλα αυτά είναι ερωτήματα, που μπορεί να τα απαντήσει ο καθένας ξεχωριστά για τον εαυτό του.
Χρήσιμο είναι να αναφέρουμε κάποιες βασικές δεξιότητες ακρόασης για να ακούμε με ποιότητα και αποτελεσματικότερα. Για να επιτύχουμε αποδοτικότερες σχέσεις και επαφές.
Η οπτική επαφή: πολλές φορές όταν μας μιλάει κάποιος συνηθίζουμε να μην τον κοιτάμε στα μάτια. Επιφορτισμένοι με τα δικά μας προβλήματα ρίχνουμε ματιές αλλού, παρασυρόμαστε από όσα συμβαίνουν γύρω μας. Η βλεμματική προσήλωσή μας στον άλλο δείχνει, ότι του διαθέτουμε όλο μας τον εαυτό για να τον ακούσουμε. Είναι αρκετά σημαντικό να νιώσει ότι του αφιερωνόμαστε ολοκληρωτικά.
Η γλώσσα του σώματος και ο τόνος της φωνής: όταν αφιερώνουμε πραγματικά χρόνο για να ακούσουμε τον άλλον φαίνεται από την ηρεμία του σώματός μας. Δεν κάνουμε κινήσεις άσκοπες, δεν έχουμε νευρικότητα. Την σταθερότητα του σώματός μας την αντιλαμβάνεται ο συνομιλητής μας και εκφράζεται με μεγαλύτερη σαφήνεια και αυθεντικότητα. Ο τόνος και το ύφος της φωνής μας είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Δίνουμε κάποια συμβουλή με τόνο οξύ και ύφος αυστηρό ή απότομο. Πιστεύουμε ότι δώσαμε την καλύτερη συμβουλή, ο συνομιλητής μας την εξέλαβε σαν διαταγή και δυσαρεστήθηκε. Ή όταν μας λένε κάτι χαρούμενο, μια επιτυχία και λέμε ‘συγχαρητήρια’ χαμηλόφωνα, με ύφος δύσθυμο. Πάλι μεταδίδουμε απογοήτευση γιατί δεν δώσαμε αναγνώριση και ευχαρίστηση στα καλά νέα.
Προσεκτική παρακολούθηση: όταν κάποιος θέλει να μας μιλήσει το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τον ακούσουμε προσεκτικά. Παρακολουθώ προσεκτικά σημαίνει ακούω χωρίς να διακόπτω, χωρίς να βιάζομαι να δώσω συμβουλές και να κάνω παρατηρήσεις.
Ενσυναίσθηση (μπαίνω στην θέση του άλλου): για να νιώσει ο συνομιλητής μας ότι τον ακούμε και ενδιαφερόμαστε γι’ αυτόν, πρέπει να προσπαθούμε κάθε φορά να μπαίνουμε στην θέση του. Μπαίνω «στα παπούτσια του άλλου» σημαίνει ότι αισθάνομαι τις ανάγκες και επιθυμίες του, νιώθω τους παράγοντες που τον οδήγησαν σε μια κατάσταση, βιώνω τα ίδια συναισθήματα. Έτσι, μπορώ πιο αποτελεσματικά να συζητήσω μαζί του, να τον ακούσω κι αν χρειαστεί να τον συμβουλέψω.
Η αξία της σιωπής: όλοι συνηθίζουμε να μιλάμε πολύ, να παρατηρούμε, να δίνουμε συμβουλές και να προτείνουμε λύσεις. Νιώθουμε καλύτερα όταν έχουμε κάτι να πούμε, ό, τι κι αν είναι αυτό. Έχουμε υποτιμήσει πολύ την αξία της σιωπής. Η σιωπή είναι η καλύτερη απόδειξη ότι ακούμε πραγματικά τον άλλον. Είναι σαν να του αφιερώνουμε χρόνο για να εκφραστεί όπως επιθυμεί. Όταν δεν βιαζόμαστε να απαντήσουμε και σιωπούμε, έχουμε περισσότερο χρόνο να σκεφτούμε. Άρα, δίνουμε καλύτερες απαντήσεις που βοηθούν στην αποδοτικότερη εξέλιξη του διαλόγου, μειώνοντας τις πιθανότητες παρερμηνείας και μη κατανόησης.
Μπορούμε, αναλογιζόμενοι τα παραπάνω, να κάνουμε ένα τεστ στον εαυτό μας, όταν συνομιλούμε.
Παρατηρώντας τα λάθη μας σε ένα διάλογο και διορθώνοντας τα:θα ακούμε όσα πραγματικά μας λένε,θα μειώνουμε τις δυσερμηνείες και παρεξηγήσεις,θα φτιάχνουμε υγιείς επικοινωνιακά σχέσεις,θα λύνουμε τα προβλήματά μας με ουσιαστικό διάλογο,θα γίνουμε καλοί ακροατές, άρα και συνομιλητές.

προετοιμασία...

Θα πάρω πολλές βαλίτσες μαζί μου σε αυτό το ταξίδι. Μου φαίνεται μακρύ, χωρίς συγκεκριμένο προορισμό ,αλλά με διάθεση εξερεύνησης. Θέλω να εξερευνήσω, να μάθω, να ενημερωθώ, να ανταλλάξω απόψεις, να γνωρίσω νέες οπτικές, να εμπιστευτώ.

Αρχίζω, λοιπόν, σιγά σιγά να μαζεύω, να τακτοποιώ, να δω τι θα χρειαστώ να πάρω μαζί μου, με τι πράγματα θα γεμίσω τις βαλίτσες μου.

Συνήθως, όταν φτιάχνω βαλίτσες βάζω μέσα τα απαραίτητα, αυτά που γνωρίζω σίγουρα ότι θα μου χρειαστούν και δεν θα πάει χαμένος ο κόπος που τα κουβάλησα. Τι γίνεται όμως με όσα δεν ξέρω αν θα είναι περιττά, αν δεν θα τα χρησιμοποιήσω καθόλου κι αν τελικά τα κουβαλήσω τσάμπα? Δεν μπορω να απαντήσω, ούτε να προβλέψω, άρα τα βάζω όλα στην βαλίτσα μου και αντι για μια φτιάχνω 3 ή και 4 ή και παραπάνω, με λίγα λόγια αδειάζω όλες μου τις ντουλάπες..Θέλω να είμαι ασφαλής, λέω στον εαυτό μου και προχωράω για να αρχίσει το ταξίδι...

..καλό ταξίδι..

Στη δική μας περίπτωση, όλα ξεκίνησαν από τη διάδραση.
Ανταλλάσσοντας σκέψεις, προβληματισμούς, εμπειρίες, φόβους κι ανησυχίες.
Μέσα από τη σχέση με τον άλλον ανακαλύπτει κανείς και τον εαυτό του.
Η αρχή γίνεται με την ενημέρωση, την επικοινωνία, την αλληλεπίδραση, την εμπιστοσύνη, με το σχετίζεσθαι.
Ωστόσο, το να σχετιστεί ο ένας με τον άλλον αποτελεσματικά και λειτουργικά τελικά φαίνεται να είναι λιγότερο εύκολο από ότι νομίζει κανείς.
Με αφορμή τη δική μας διάδραση, λοιπόν, και την ανάγκη μας για μοίρασμα όχι μόνο μεταξύ μας, δημιουργήσαμε έναν κοινό τόπο. Διαδικτυακό και διαδραστικό.
Έναν κοινό τόπο στον οποίο χωράνε οι σκέψεις και τα συναισθήματα όλων.
Εμείς κάνουμε την αρχή, μας κατευθύνουν άλλωστε οι καθημερινές μας προσλαμβάνουσες εμπειρίες λόγω του αντικειμένου μας.
Είμαστε, λοιπόν, συνταξιδιώτες σε αυτόν τον διαδικτυακό, αλλά και πραγματικό τόπο…
Καλό μας ταξίδι στους δρόμους της ψυχής!