23.9.10

Καλό φθινόπωρο συνυπάρχοντας.



Το Ψυχο-δρόμιο τους τελευταίους μήνες βρίσκεται σε μια συνεχή αναζήτηση: ‘και τώρα τί’, ‘και τώρα πώς’, ‘και τώρα πού’. Αναζητούμε, διερωτόμαστε, αγχωνόμαστε, ψάχνουμε, ξαναψάχνουμε, ανταλλάσουμε, μοιραζόμαστε, λέμε τα ίδια και τα ίδια και ξανά από την αρχή! Σαν να ψάχνουμε μια άκρη στις δύσκολες μέρες που όλοι μας βιώνουμε. Κάτι για να πιαστούμε! Κάτι για να μας πείσει ότι τελικά η δυσκολία μας είναι και η ευκαιρία που έχουμε για να εξελιχθούμε.

Και ξεκινάμε δουλειά!

‘Το καλοκαίρι χάρηκα τον αληθινό μου εαυτό, μετά την αποδοχή που εισέπραξα από τα μέλη της ομάδας’, λέει η Π. στην θεραπευτική της ομάδα, την πρώτη συνεδρία του φθινοπώρου.

Αμέσως, θυμήθηκα ένα φύλλο μιας κυριακάτικης εφημερίδας που προσπέρασα φευγαλέα. Έψαξα στο σωρό από εφημερίδες και διάβασα τα παρακάτω:
‘Στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ της Λειψίας μετά από έρευνες οι ειδικοί εκτιμούν ότι η παρουσία των άλλων μας βοηθάει στο να ανακαλύπτουμε την ύπαρξη του εαυτού μας. Τα μωρά αισθάνονται ότι αποτελούν μέρος/κομμάτι της μητέρας τους και αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την ξεχωριστή τους ύπαρξη με το να παρατηρούν τους ανθρώπους γύρω τους και με το να τους μιμούνται. Αυτή η έρευνα καταλήγει στο ότι χρειαζόμαστε τους ανθρώπους γύρω μας για να αποκτήσουμε αυτοσυνειδησία και για να διαμορφώσουμε δεξιότητες διαβίωσης (…..)’.
Βέβαια, πολλοί ψυχολόγοι και φιλόσοφοι (Bowlby, Winnicott, Mitchell, W. James, Yalom κ.α) έχουν αναφέρει ότι ο εαυτός γίνεται κατανοητός μόνο μέσα στο πλέγμα των άλλων ανθρώπων και σχέσεων και πάνω σε όλες αυτές τις μελέτες και θεωρήσεις βασίζεται, άλλωστε, και η πρακτική της ομαδικής ψυχοθεραπείας.

Συνυπάρχουμε λοιπόν!

Όλοι γνωρίζουμε ότι χωρίς βαθείς και αμοιβαίους διαπροσωπικούς δεσμούς θα ήταν αδύνατη η επιβίωση τόσο του ατόμου όσο και του είδους μας. Έχει παρατηρηθεί ότι άνθρωποι που ακολουθούν έναν ατομιστικό τρόπο ζωής και απομονώνονται κοινωνικά είναι πιο ευάλωτοι σε ασθένειες από όσους επιζητούν και διατηρούν αμοιβαίες σχέσεις και νιώθουν ότι μετέχουν σε ένα πλάισιο, μια παρέα, μια ομάδα, μια γειτονιά.
Στην ρευστή και γεμάτη αβεβαιότητα εποχή που ζούμε, η ανάγκη για μοίρασμα και άνοιγμα γίνεται ένα παράθυρο, που μπορούμε να ανοίξουμε, στους τοίχους της ζωής μας.

Έτσι και εμείς εδώ στο Ψυχο-δρόμιο προχωράμε… μετέχοντας, ανταλλάσοντας, συνυπάρχοντας και αυτό μας δίνει δύναμη και πολλές απαντήσεις για νέες ερωτήσεις και αναζητήσεις.

24.6.10

ονειρεύομαι το καλοκαίρι της κρίσης..



Αγαπημένο μου Ψυχο- δρόμιο, 

αυτό το καλοκαίρι ξεκινάει διαφορετικά από όλα τ' άλλα, είναι το καλοκαίρι της 'κρίσης'. Ακούω αυτήν την λέξη και την παπαγαλίζω, στριφογυρνάω γύρω από αυτήν. Για όλα φταίει η 'κρίση' τώρα. Ωραία, ησυχάσα. Κι όμως...

Θέλω να κάνω μια προσπάθεια να βγάλω από αυτήν την λέξη τα εισαγωγικά και να την κάνω κρίση. Να της δώσω μορφή, εικόνα και να την κάνω δική μου λέξη. Να νιώσω που και πόσο με αφορά. Να της δώσω το πραγματικό της περιεχόμενο και ένα δικό μου νόημα. Κρίση σημαίνει αξιολόγηση, επαναξιολόγηση, επαναπροσδιορισμός, ανάλυση και σύνθεση. Σημαίνει κρίνω μια κατάσταση, βγάζω κρίση, επανατοποθετούμαι (από λεξικό τα βρήκα αυτά). Βρήκα επίσης, ότι το κινέζικο ιδεόγραμμα της λέξης κρίσης αποτελείται από δύο χαρακτήρες που αντιπροσωπέυουν τον 'κίνδυνο' και την 'ευκαιρία'.
Σκέφτομαι την 'κρίση' που φέρνει την καταστροφή και την κρίση που φέρνει την αλλαγή. 

Καταλαβαίνω ότι έχω δουλειά πολλή αυτό το καλοκαίρι. Αυτό που θέλω να κάνω, λοιπόν, είναι να ακούσω τον εαυτό μου, να δω ποιος είμαι και που πάω. Θέλω να είμαι παρών αυτό το καλοκαίρι. Μου δίνεται αυτή η ευκαιρία για αλλαγή. Αισθάνομαι χαρούμενος και πιο ανακουφισμένος τώρα. Θυμήθηκα τώρα αυτά που γράφτηκαν εδώ για την αλλαγή

Ευχαριστώ.

14.5.10

Αξιοποιώντας το άγχος των εξετάσεων


Οι μέρες των εξετάσεων πλησιάζουν και οι μαθητές μπαίνουν πια στην τελική ευθεία. Η περίοδος των εξετάσεων βιώνεται συνήθως από τα παιδιά με αγωνία και έντονο άγχος.
Το άγχος προκαλεί την ενεργοποίηση του οργανισμού και επομένως σε κάποιο βαθμό μπορεί να λειτουργήσει θετικά, με το να μας κινητοποιήσει προς την επίτευξη του στόχου μας. Οταν όμως η πίεση αυξάνεται και νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε το άγχος μας, μπορεί να γίνει επικίνδυνο και να μας κάνει να υποφέρουμε.

Το άγχος των εξετάσεων συχνά συνδέεται με τον φόβο που νιώθουν τα παιδιά μήπως δεν τα καταφέρουν, μήπως βιώσουν μιαν αποτυχία. Πίσω από αυτό το συναίσθημα, πολλές φορές υπάρχει ο φόβος μήπως απογοητεύσουν τους Σημαντικούς άλλους και ματαιώσουν τις προσδοκίες τους. Σημαντικοί άλλοι είναι όσοι άνθρωποι είναι σημαντικοί για μας και επηρεάζουν το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας (γονείς, φίλοι, εργοδότες, δάσκαλοι κ.λπ.).

Πώς λειτουργεί το άγχος

Οταν το παιδί έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν νιώθει σίγουρο για τον εαυτό του, θεωρεί ότι οι επιδόσεις του στις εξετάσεις αντιπροσωπεύουν και την αξία του ως άτομο. Είναι πιθανό, λοιπόν, να προσπαθήσει να ενισχύσει την αυτοεκτίμησή του επενδύοντας σε μια καλή επίδοση στις εξετάσεις («πρέπει να γράψω καλά»). Η ανασφάλεια κι ο φόβος ότι θα απογοητεύσει τις προσδοκίες τόσο τις δικές του όσο και των άλλων εμφανίζεται με τη μορφή αρνητικών σκέψεων: το παιδί σκέφτεται το χειρότερο σενάριο, το σενάριο της αποτυχίας («δεν θα γράψω καλά») κι έτσι μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο ενίσχυσης του άγχους. Συχνά αυτό έχει ως επακόλουθο να μεγαλώνει το άγχος των εξετάσεων και να ακινητοποιείται ο μαθητής («οτιδήποτε και να κάνω δεν θα τα καταφέρω, δεν μπορώ να κάνω τίποτα»), με αποτέλεσμα να πέφτει η επίδοσή του και να εμφανίζονται ψυχοσωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, ταχυκαρδία, εφίδρωση).

Το άγχος των εξετάσεων μπορεί, ακόμα, να προκαλέσει και πνευματικά συμπτώματα, όπως δυσκολία συγκέντρωσης, ασθενή μνήμη ή ακόμα και μπλοκάρισμα. Σε συναισθηματικό επίπεδο, το παιδί που βιώνει το άγχος των εξετάσεων είναι πιθανό να έχει συναισθήματα όπως απογοήτευση, θυμό, να είναι ευερέθιστο ή και να νιώθει έντονο το αίσθημα της αποτυχίας.

Τι μπορούμε να κάνουμε για την αντιμετώπιση του άγχους;

Το οικογενειακό περιβάλλον διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο για την ψυχική υγεία των παιδιών, ιδίως σε μια ευαίσθητη περίοδο όπως αυτή των εξετάσεων. Αρχικά, είναι απαραίτητο να είναι ξεκάθαρο για τα παιδιά ότι η αποδοχή και η αγάπη των γονιών τους δεν είναι συνάρτηση της επίδοσής τους στις εξετάσεις: ότι αυτό που κρίνεται στις εξετάσεις δεν είναι η αξία του εφήβου. Καλό είναι οι γονείς να είναι διαθέσιμοι να ακούσουν το παιδί, να το ρωτήσουν πώς βιώνει την περίοδο των εξετάσεων. Ακόμα και μια απλή συζήτηση μπορεί να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα και να κάνει το παιδί να εκτονώσει το άγχος του, νιώθοντας ότι ο γονιός το καταλαβαίνει και του συμπαρίσταται.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά, όσο καταβάλλουν την προσπάθειά τους, να νιώθουν ότι έχουν τη στήριξη της οικογένειας. Το να πει ο γονιός «είμαι δίπλα σου στην προσπάθειά σου και σ' αγαπάω» βοηθάει πολύ περισσότερο το παιδί από οποιαδήποτε συμβουλή, π.χ. «τώρα πρέπει να διαβάσεις, μη βγεις με τους φίλους σου» κ.λπ.

Οι οικογένειες των εφήβων πολλές φορές, κατά την περίοδο των εξετάσεων, δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού και ότι αλλάζουν τους ρυθμούς τους, προσαρμόζοντάς τους στον έφηβο. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, μπορεί να συμβάλει στη διόγκωση του άγχους του μαθητή. Καλό είναι οι γονείς να διαχειρίζονται το δικό τους άγχος για τις εξετάσεις χωρίς να το μεταφέρουν στο παιδί τους.

Η περίοδος των εξετάσεων είναι μεταβατική και κρίσιμη, τόσο για τον ίδιο τον έφηβο όσο και για τους γονείς. Για τον έφηβο, και ηλικιακά, σηματοδοτεί τη μετάβαση προς τον «κόσμο των ενηλίκων» και ένα πρώτο σκαλοπάτι προς την αυτονομία. Ταυτόχρονα, οι γονείς έχουν να διαχειριστούν την πληροφορία ότι «το παιδί τους μεγάλωσε» και τους δίνεται παράλληλα η ευκαιρία να επεξεργαστούν τη νέα αυτή φάση της οικογένειας και να προσαρμοστούν στις αλλαγές.

Το να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το άγχος μας, να μιλάμε για συναισθήματα και σκέψεις, να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, να εξασκούμαστε στην υπομονή και την επιμονή και κυρίως να μάθουμε να προσαρμοζόμαστε στις αλλαγές είναι δεξιότητες που αποκτούνται και δοκιμάζονται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής. Μεταβατικές περίοδοι, όπως αυτή των εξετάσεων, μπορούν να μετατραπούν σε μια ευκαιρία να εξασκηθούμε σ' αυτές τις δεξιότητες, μιας και θα είναι χρήσιμες τόσο στον έφηβο όσο και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εξετάσεων.

αναδημοσίευση από την Ελευθεροτυπία 


29.3.10

ας μυρίσουμε άνοιξη και τέχνη.../αντί πασχαλινών ευχών

περίληψη παρουσίασης στην εκδήλωση Τέχνη & παιδί

Τέχνη είναι μια διαδικασία μέσω της οποίας διερευνούμε το εσωτερικό και το εξωτερικό μας περιβάλλον (Κ. Σμώλ, 1983). Άρα, η τέχνη αποτελεί ένα κύριο βοηθητικό μέσο στην γνωριμία με τον εαυτό μας και το περιβάλλον μας.
Ο Maslow, αμερικάνος ψυχολόγος και ιδρυτής της Ανθρωπιστικής ψυχολογίας ιεράρχησε τις ανάγκες που έχει κάθε άνθρωπος. Στην βάση της ιεραρχίας βρίσκονται οι βιολογικές ανάγκες (τροφή, ύπνος κοκ), στην συνέχεια οι ανάγκες ασφάλειας, κατοχής & αγάπης, οι ανάγκες εκτίμησης και τέλος στην κορυφή οι ανάγκες για αυτοπραγμάτωση. Βασικό για την ομαλή ανάπτυξη των παιδιών είναι να καλύπτονται αυτές οι ανάγκες. Η Τέχνη, όταν έχουν εξασφαλιστεί οι βασικές ανάγκες, δρα συμπληρωματικά και ενισχυτικά στην εκπλήρωση των υπολοίπων.
Το παιδί διανύει την αναπτυξιακή φάση ζωής, όπου αρχίζει να κατανοεί τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του. Το σημερινό σχολείο του καλλιεργεί την σκέψη, την λογική και την έτοιμη γνώση, παραμερίζοντας εντελώς τις λειτουργίες που λαμβάνουν χώρα από το κεφάλι και κάτω. Και έτσι το κάθε παιδί είναι ‘ό,τι ξέρει’, με τρομακτικές συνέπειες για την ενήλικη εξέλιξή του. Επομένως η ενασχόληση του παιδιού με οιαδήποτε μορφή τέχνης κρίνεται αναγκαία σήμερα, παρά ποτέ. Συγκεκριμένα το παιδί, μέσω της τέχνης, όπως έλεγε ο ζωγράφος W. Kadinsky μπορεί να φτάσει τον εσωτερικό ήχο των πραγμάτων. Κινείται συγκινησιακά και εκφράζει τα συναισθήματά του. Γνωρίζει και αυξάνει την αυτοεκτίμησή του .Αρχίζει να ασκείται στον κόπο και στην πραγμάτωση ενός σκοπού. Επικοινωνεί όχι μόνο με λέξεις, συναλλάσσεται και φτιάχνει σχέσεις. Εμπλουτίζει από ποικίλα ερεθίσματα και μαθαίνει να συνθέτει, να δημιουργεί. Στην ουσία αποκτά δεξιότητες που είναι σημαντικά εργαλεία για την ενήλικη ζωή του.
Η τέχνη είναι στην ζωή μας και δεν θα μπορούσε να μην συνδράμει την επιστήμη της ψυχολογίας. Οι μορφές ψυχοθεραπείας, που έχουν ως βασικό εργαλείο την τέχνη είναι η μουσικοθεραπεία( μουσική ακρόαση/ μουσικός αυτοσχεδιασμός), η χοροθεραπεία (κίνηση σώματος/ χορός), η εικαστική θεραπεία (ζωγραφική), η δραματοθεραπεία ( παίξιμο ρόλων, ψυχόδραμα, παραμύθια, μύθοι κλπ) και χρησιμοποιούνται για κάθε είδος προβλήματα ή διαταραχές σε παιδιά και ενήλικες. Επίσης, η ζωγραφική αξιοποιείται ως διαγνωστικό εργαλείο στην αξιολόγηση της προσωπικότητας παιδιών & ενηλίκων.
Ας ανακαλύψουμε λοιπόν, με προσωπική ευθύνη, τι θέση δίνουμε στην τέχνη μέσα στην ζωή και την καθημερινότητά μας και ας μάθουμε και τα παιδιά μας να κάνουν το ίδιο.

12.3.10

εγώ, εσύ και η σχέση

Στα πλαίσια του 1ου κύκλου πραγματοποιείται στις 20 Μαρτίου σεμινάριο με θέμα:
Εγώ, εσύ και η σχέση.
Οι συντροφικές σχέσεις σήμερα.
Τι μας ενώνουν, οι ομοιότητες ή οι διαφορές μας?
Πως από το εγώ και το εσύ περνάμε στην σχέση?

Το σεμινάριο θα παρουσιάσουν και συντονίσουν η κα Ελευθερία Αραβανή, ψυχολόγος και ο κος Απόστολος Σαμπαζιώτης, ψυχολόγος.
Θα πραγματοποιηθεί στην οδό Αντ. Τζεβελέκη (έναντι 1ου δημοτικού σχολείου) και ώρες 16.00 έως 20.30.
Το κόστος συμμετοχής είναι 50 ευρώ.
Για πληροφορίες & δηλώσεις συμμετοχής : 2645024766, 6977419381
Θα υπάρξει περιορισμένος αριθμός συμμετοχών & θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΡΑΒΑΝΗ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

19.2.10

..του δίνει γάλα, το μαλώνει, έτσι πια θα το μεγαλώνει..

να κάνεις αυτά που δεν κατάφερα να κάνω εγώ - να μην κάνεις τα λάθη που έκανα εγώ
να γίνεις αυτό που θα εγκρίνω εγώ - να μη γίνεις αυτό που δεν ξέρω εγώ

πώς;


"η μάνα μου.. είχε αναλάβει από νωρίς το σπίτι, εμάς, τα παιδιά της. και το κουβαλάει ακόμα ως παράπονο αυτό.. 
από μικρή με ενθάρρυνε να ασχοληθώ με τη μουσική - ήταν κι αυτό ένα δικό της παράπονο, ένα παλιό της θέλω.. 
παράλληλα, όμως, θυμάμαι με γέμιζε άγχος: "να μη γίνεις σαν την τάδε που δεν πρόσεξε κι έχασε τη φωνή της, μην παραμελήσεις το σχολείο, μην μπλέξεις με καλλιτέχνες και μείνεις ανύπαντρη.. η ξαδέρφη σου παντρεύτηκε, εσύ;"

η Χ. Αλεξίου στον τελευταίο της δίσκο τραγουδάει:
"..η μάνα του φωνάζει, του δίνει γάλα, το μαλώνει, έτσι πια θα το μεγαλώνει.."

υπάρχουν φορές, που ο γονιός, ο σημαντικός άλλος, δίνει στο παιδί πληροφορίες, σινιάλα, συναισθήματα που έρχονται σε αντίφαση μεταξύ τους.. 
που από τη μία ίσως καθρεφτίζουν τα θέλω του, αυτό που φαντάζεται για το παιδί του, αυτό που  θεωρεί σωστό για το παιδί, αυτό που έχει μάθει από τις προηγούμενες γενιές.. 
από την άλλη, όμως, πληροφορίες που το ακινητοποιούν, το φοβίζουν, του δημιουργούν ενοχές.. που δεν του δείχνουν το δρόμο να πατήσει στα δικά του πόδια, τα δικά του βήματα.

η κοπέλα της ιστορίας παραπάνω, όταν ακούει τη φράση "μη μείνεις ανύπαντρη", δεν εισπράττει την αγωνία και το νοιάξιμο της μάνας της.. 
αντίθετα εσωτερικεύει το άγχος, τον φόβο.. και είναι πολύ πιθανό για αρκετό καιρό αυτός ο φόβος να'ναι ο οδηγός για τις σχέσεις της, τη ζωή της. κι είναι φορές που ίσως νιώθει δεμένη μεταξύ του τι πρέπει να γίνει και του τι πρέπει να φοβάται..

έρχεται, όμως, κάποια στιγμή που αναρωτιέται..
αναρωτιέται τι έγινε, γιατί έγινε, τι έκανε, τι ήθελε, τι φοβόταν, τι της άρεσε, τι ήταν δικό της και τι των άλλων..

και κυρίως, αναρωτιέται στο τώρα, τι είναι αυτό που θέλει, τι την γεμίζει, τι την φοβίζει, τι την ενθαρρύνει..
τι είναι δικό της.. πού βρίσκεται το δικό της νόημα.

και καλείται να επιλέξει. με το δεδομένο ότι κάθε επιλογή έχει ένα κόστος, όπως κάθε διαδρομή έχει κόπο.. αλλά όταν επιλέξει ποια θέλει να'ναι, ποιος είναι ο δικός της δρόμος, τι είναι αυτό που της δίνει νόημα, ποιοί και τι θα την βοηθήσει να τον χτίσει και να τον περπατήσει, τότε θα είναι ένα βήμα πιο κοντά στο να νιώσει την ελευθερία που ενυπάρχει στην επιλογή.